Urgenda in NRC Handelsblad

NRC Handelsblad informeert mij in haar zaterdagkrant (11/10/2008) in de bijlage Opinie & Debat (p. 4) over de 'klimaatcatastrofe'. Ze doet dat door een stuk van de Stichting Urgenda te plaatsen met de opwekkende titel: Als de wereld niets doet, kan Nederland nog altijd als gidsland het klimaat sparen.

In eerdere notities op deze blog heb ik een aantal keren laten zien, dat Nederlandse kranten die 'klimaatcatastrofe' (de term komt uit de ondertitel van het stuk) maar lastig nieuws vinden. Het is verontrustende informatie en de redacties vinden die informatie zelf verontrustend of denken dat de lezers het verontrustend zullen vinden en brengen die informatie daarom niet of in sterk afgezwakte vorm vaak voorzien van onjuiste en misleidende kanttekeningen.

Dat de redactie van NRC Handelsblad dit Urgenda-verhaal plaatst van één kleine (de helft van een normale) pagina, is dan ook al bijzonder. Het Urgenda-verhaal is echter ondertekend door een uitgebreide collectie belangrijke Nederlanders en een hele collectie hoogleraren, zodat de NRC Handelsblad redactie het kennelijk moeilijk vond het artikel te weigeren.

Uit een niet-ondertekend 'naschrift' in een opvallend blauw kader afgedrukt, vindt de redactie het echter toch nog nodig even haar eigen standpunt over het klimaatprobleem te ventileren onder meer door zogenaamd in te gaan op de komst van Al Gore.

Zo zou de film An Inconvenient Truth 'niet onomstreden' zijn. 'Op negen punten kan de film de toets der wetenschappelijke kritiek niet doorstaan, aldus de (Britse) rechter,' meldt NRC Handelsblad opnieuw.

Die uitspraak zegt misschien meer over het wetenschappelijke niveau van NRC Handelsblad dan over de wetenschappelijke juistheid van de film van Al Gore. Een rechter is wel ongeveer de minst gekwalificeerde figuur om de wetenschappelijkheid van uitspraken over het klimaat te beoordelen, lijkt mij. Of zijn de Britse rechters in feite undercover-meteorologen?

Hoe onwetenschappelijk de desbetreffende redacteur van NRC Handelsblad in dit stukje te werk is gegaan, blijkt bijvoorbeeld ook uit het volgende fragment: "Zo stelt Al Gore dat het smeltwater van het Antarctische poolijs en de ijskap van Groenland 'in de nabije toekomst' tot een stijging in de zeespiegel van zes meter kan leiden. Volgens de rechter stellen wetenschappers dat dit proces millennia duurt."

In werkelijkheid is de hoeveelheid ijs waar het om gaat, goed voor een zeespiegelstijging van veel meer dan 60 meter, dus meer dan 10 keer zo veel.

Maar als je je serieus vastklampt aan wat sommige wetenschappers misschien beweren, dan geef je ondertussen wel te kennen dat je echt helemaal niets van snapt van de manier waarop wetenschap werkt.

Wetenschappers kunnen van alles beweren en doen dat van tijd tot tijd ook, maar wetenschappelijk gezien is dat geen argument. Het is nooit zo dat wat een wetenschapper beweert, daarmee automatisch een feit wordt. Voorspellen is moeilijk en pas na afloop van het experiment of de periode, weet je zeker of de voorspelling uitkwam of niet. Zo voorspelde Einstein dat licht in een zwaartekrachtveld wordt afgebogen. Maar uit het gegeven dat hij dat beweerde, kun je onmogelijk afleiden of dat verschijnsel inderdaad zal optreden of juist niet. Pas nadat de voorspelling empirisch bevestigd was, kreeg het de status van feit.

Die manier van redeneren, we kijken wat (sommige) wetenschappers beweren en dan moet dat dus wel zo zijn, is typisch de manier waarop wetenschappelijke leken redeneren. Ze hebben geen verstand van de desbetreffende wetenschap en willen ook niet de moeite nemen om zich daar in te verdiepen. Vervolgens redeneert men maar gemakshalve dat omdat een wetenschapper het beweert, het wel waar moet zijn. Maar dat is natuurlijk volstrekte onzin. Als wetenschappers voortdurend de volstrekte waarheid zouden spreken, hadden we helemaal geen wetenschap meer nodig. We konden dan terugvallen op onze hooggeleerde orakels en konden de kosten van allerhande onderzoek uitsparen.

Dat een Britse rechter er een potje van maakt, mag je hem misschien niet al te zeer kwalijk nemen, want hij hoeft in beginsel van de wetenschappelijke methode niets te weten. Maar dat een wetenschapsredacteur van een belangrijke Nederlandse krant ook al niet beter schijnt te weten, is zorgwekkend.

De redacteur eindigt zijn niet-ondertekende nawoord met de oproep om toch vooral toevallige publicaties in Science en Nature op dit punt niet te geloven, want zij kunnen het tweejaarlijkse IPCC-rapport niet 'achterhalen'. Het is alsof je iemand hoort roepen dat 100 wetenschappers het natuurlijk stukken beter weten dan zo'n vreemde Albert Einstein en zelfs wanneer mocht blijken dat hij gelijk heeft, we ons daar toch echt niets van moeten aantrekken omdat zoveel wetenschappers zich natuurlijk onmogelijk kunnen vergissen.

Overigens is die stelling dat Science en Nature het IPCC-rapport niet meer kunnen 'achterhalen', wel spits geformuleerd. 'Achterhalen' betekent 'inhalen'. Science en Nature kunnen het IPCC-rapport niet meer inhalen. Inderdaad, dat klopt wel, want ze hebben het al lang ingehaald. En een auto die je al hebt ingehaald, kun je daarna niet meer opnieuw inhalen. Zo word je misleid waar je bij staat.

Terug naar het Urgenda-verhaal. Ik weet niet of de kop boven het artikel door Urgenda zelf is bedacht, maar ik vind hem wat ontroerend. Als de wereld niets doet, kan Nederland nog altijd als gidsland het klimaat sparen. Die vette letter voor het laatste stuk staat inderdaad echt op die manier in de kop.

Stel je even de situatie voor. De hoeveelheid CO2 in de atmosfeer neemt sneller toe dan ooit tevoren. De temperatuur blijkt ondertussen ook nog sneller toe te nemen dan we eerder hadden geschat. Verder blijkt die temperatuurstijging op de polen nog eens een keer of vijf zo hoog uit te vallen als het wereld-gemiddelde. Tot overmaat van ramp blijkt daar ook nog steeds meer ijs te smelten in een steeds sneller tempo en zonder dat we goed begrijpen waarom. In totaal ligt daar meer dan 60 meter water. Als daar ietsje pietsje van smelt, dan heeft Nederland een volstrekt onoplosbaar probleem. Maar de stichting Urgenda ziet het al helemaal voor zich: wij worden gidsland. Ja, maar dan wel onder water! Als een baken in zee. Het verdronken gidsland.

Afgezien van die titel, bevat het Urgenda-verhaal ook belangrijke informatie. Zo wordt inmiddels volgens een artikel in Science van 5/9/08 voor het jaar 2100 inmiddels een zeespiegelstijging van 80 cm verwacht. In het ergste geval kan die 80 cm echter 200 cm worden. Men is dus volstrekt niet zeker, hoe groot die stijging echt zal worden, maar houdt inmiddels wel rekening met aanzienlijk meer dan de 42 cm die het IPCC een jaar eerder nog voorspelde.

De voorspellingen van de verwachte zeespiegelstijging stijgen op het moment nog vele malen sneller dan de zeespiegel zelf. Dat laat wel zien, dat die voorspellingen op dit moment nog niet al te serieus genomen kunnen worden. We weten dat er een gigantische massa ijs ligt rond de polen, maar wanneer die voor een klein deel gesmolten zal zijn, valt nu nog niet met zekerheid te voorspellen. Dat die ijsmassa's op termijn gaan smelten, lijkt ondertussen onafwendbaar of er moet een wonder plaatsvinden.

Het artikel vermeldt ook dat volgens Science (316, 2007) de temperatuurstijging sneller loopt dan geschat. Sinds 1990 zou de temperatuur 0,33 graad Celsius gestegen zijn, ongeveer 2 maal zo snel als de IPCC-schatting.

Verder vestigt het artikel de aandacht op de onbetrouwbaarheid en ontoereikendheid van de huidige computermodellen voor het verklaren van de zeespiegelstijging en de temperatuur.

Dat die modellen niet altijd juiste voorspellingen leveren, verbaast me niets. Zelfs eenvoudige modellen zoals die afbuiging van licht in een gravitatieveld zijn niet automatisch juist zo lang ze niet getest zijn. Voorspellen is moeilijk. Bij de gecomputeriseerde klimaatmodellen gaat het om uiterst complexe modellen. En juist van complexe modellen weten we dat die vaak niet goed werken. Er kan als het ware veel te veel in mis gaan en als er ergens ook maar iets mis gaat, gaat alles mis. Om die reden zijn eenvoudige, simpele modellen te prefereren.

Ook vestigt het artikel de aandacht op kantelpunten. Een punt waarop het klimaat blijvend omslaat. Het volledig ijsvrij worden van de Noordelijke Poolzee zou zo'n kantelpunt kunnen zijn, ben ik geneigd te denken. Die Poolzee absorbeert de zonnestraling in de vorm van warmte en geeft op grote schaal warmte af aan de pool-atmosfeer.

De berichten van het klimaatfront zijn al met al dus niet echt opwekkend. Het artikel constateert dan dat er van een gevoel van urgentie in Nederland niets te merken valt. Dat lijkt me juist. We doen allemaal dapper alsof er niets aan de hand is.

Een derde constatering in het artikel is dan dat het internationale klimaatbeleid niet van de grond komt. Ook dat klopt. Er wordt veel vergaderd en gepraat, maar tot effectieve maatregelen is men tot nu toe niet gekomen. Ik ben ook geneigd te denken dat dat ook zo zal blijven. Niemand heeft zin zijn CO2 productie aan banden te leggen. De enige werkende oplossingen zouden daarom die oplossingen zijn waarbij CO2 versneld weer wordt vastgelegd. Maar ook dat kost geld en ook daar wordt geen haast mee gemaakt.

De eerste maatregel die Urgenda dan voorstelt, is het instellen van een klimaatcommissie die moet proberen een klimaatramp te voorkomen. Ja, maar hoe?

Een tweede maatregel die men voorstelt, is het scheppen van een maatschappelijke beweging. Daar zit iets in. Op dit moment wordt de politiek onvoldoende onder druk gezet om iets aan het probleem te doen. Iedereen schuift het voor zich uit.

Naar aanleiding van dit artikel heb ik de Urgenda website (hier) bezocht en bekeken. Urgenda wil een transitie naar een duurzaam Nederland. In dat kader wil men heel veel en heeft men allerhande plannen en doelstellingen. Dat is allemaal prachtig, maar ik zou graag willen weten, hoe men straks droge voeten hoopt te houden.

Wanneer ik dan het NRC Handelsblad artikel zoek (of de tekst daarvan), blijkt de categorie 'media' al een hele tijd niet bijgewerkt te zijn en blijkt dit hele artikel niet te vinden. De laatste ingang dateerde van '2008-05-31' en luidde: "Vernieuwing moet van onderop komen".(De Urgenda-site geraadpleegd op 19/10/2008 tegen 24.00 uur.)

Het You Tube filmpje dat ik bij binnenkomst op de homepage ongevraagd afgespeeld krijg, is dermate onbenullig dat ik het afbreek.

Wanneer ik tenslotte in de links ga zoeken, vind ik geen enkele hoofdcategorie die lijkt aan te sluiten op die natte voeten problematiek. Voor een laag liggend land als Nederland toch niet helemaal onbelangrijk, lijkt me.

Onder de categorie 'klimaat' vind ik welgeteld één link naar de Vereniging Klimaatverbond Nederland (hier). De missie van deze vereniging is volgens de Urgenda-site: "Lokaal klimaatbeleid verankeren, uitvoeren en zichtbaar maken." Dit blijkt een club van gemeentes, provincies en waterschappen te zijn. "Door lid te zijn van het Klimaatverbond onderstrepen lagere overheden dat ze werk maken van hun klimaatbeleid", aldus de site van het Klimaatverbond.

Het is allemaal heel mooi, maar het geeft tegelijkertijd ook weinig vertrouwen voor de toekomst. Bij Urgenda maakt men mooie plannen, start men mooie projecten en is men heel bevlogen. Tegelijkertijd vindt men het bijhouden van de site te veel werk en is men volstrekt onwetend over wat ik maar zal noemen, de natte voeten problematiek.

Als je lekker slaapt, is het moeilijk wakker worden.