James Hansen over zeespiegelstijging door poolijs

In een notitie (hier) maakte ik op grond van de sinds kort bekende gegevens een eenvoudig modelletje om een mogelijk idee te krijgen van de termijn waarop Nederland onderloopt. Het model gaat uit van de bekende zeespiegelstijging door het smelten van poolijs en van de tijd waarin deze stijging verdubbelt. In totaal stijgt de zeespiegel momenteel ongeveer 1 mm per jaar door smeltend poolijs (waaronder ook Groenland-ijs) en verdubbelt het tempo iedere 10 jaar. Op basis van die gegevens en uitgaande van een exponentieel verband wordt dan duidelijk dat we ver voor 2100 het niet langer kunnen bolwerken. (Het niveau van zeespiegelstijging dat we volgens verschillende mensen aankunnen is ongeveer 1,5 meter.) Het model was door mij vooral bedoeld om iets te kunnen zeggen op grond van wat we nu weten. Niets als precieze voorspelling dus, meer om een idee te krijgen van de termijnen waar we mogelijk in moeten denken.

In NRC Handelsblad (10 februari 2008, p. 16, Brieven, Moderne grootheidswaanzin 2.) lees ik nu in een ingezonden en gepubliceerde (!) brief van Willem Hoogendijk (Stichting Aarde) dat volgens de laatste onderzoeken de zeespiegel een 25 meter zal stijgen en veel sneller dan eerst werd aangenomen. Hij baseert zich op een recent artikel van James Hansen. In feite is dat een soort kleine doorbraak, want NRC Handelsblad houdt niet van dit soort verontrustende informatie.

Ik zoek vervolgens het artikel op van Hansen. Hansen is een van de eerste wetenschappers die begon met klimaatmodellen en wordt op dit gebied gezien als toonaangevend. Verder neemt hij geen blad voor de mond waardoor hij een tijd lang vrijwel volledig werd uitgesloten van overheidssubsidies voor onderzoek. Ondanks die problemen heeft hij zich niet gewonnen gegeven.

Wat zegt Hansen? Wel, in grote lijnen beweert hij 2 zaken. Het eerste punt is 'Reticence'. Wetenschappers en ook het IPCC laten nooit het achterste van hun tong zien. Ze houden zich in. Ze praten in een academische stijl waarin het gebruikelijk is dat je slagen om de arm houdt en waarin je dingen wat gecamoufleerder stelt. Voor het grote publiek is dan vaak niet duidelijk, wat er precies speelt. Iets soortgelijks stelde ik ook al. Het IPCC doet bij voorbeeld haar uitspraken over de stijging van het zeeniveau onder de beperking dat daarin niet de smelt van de polaire ijskappen is verwerkt. Als beetje wetenschapper weet je dan onmiddellijk: hmmm, wat vreemd, waarom niet, wat is er met die ijskappen? Maar journalisten lezen daar gemakshalve overheen. Oh, die smelt van de ijskappen doet er dus kennelijk niet toe. Nee, sukkeltjes. Eerst leren lezen!

Die opwarming heeft zulke kolossale gevolgen dat Hansen vindt dat we ons die 'reticence' in dit geval niet langer kunnen veroorloven. Als wetenschappers hebben we de morele plicht te waarschuwen nu het nog kan. In mijn vorige notitie hierover op deze blog stelde ik dat de opwarming primair een communicatieprobleem is. We hebben de technieken, we hebben de kennis, maar we komen niet in beweging.

Het tweede punt van Hansen is echter, waar het mij hier eigenlijk om gaat. Hansen probeert op basis van wat wij nu weten een idee te krijgen van de zeespiegelstijging door het smelten van de 2 poolkappen (Groenland en Antarctica). Allereerst laat hij dan zien dat de toegenomen opwarming van de Aarde door broeikasgassen voldoende is om het zeeniveau ieder jaar 1 meter te doen stijgen tot de poolkappen volledig gesmolten zijn. In werkelijkheid gaat natuurlijk niet alle extra warmte zondermeer naar de poolkappen.

Het model waar hij dan tenslotte op uitkomt, beschrijft hij zo:

"... let us say that the ice sheet contribution is 1 cm for the decade 2005–15 and that it doubles each decade until the West Antarctic ice sheet is largely depleted. That time constant yields a sea level rise of the order of 5 m this century. Of course I cannot prove that my choice of a ten-year doubling time for nonlinear response is accurate, but I am confident that it provides a far better estimate than a linear response for the ice sheet component of sea level rise under BAU forcing."

Met andere woorden: hij komt op precies hetzelfde model uit. Ik moet wel toegeven dat Hansen een stuk eerder was (23/03/2007) en bovendien is het bij hem een echte publicatie/artikel, wat natuurlijk ontzettend veel meer werk is dan een populair blogje. Eigenlijk moet ik dus zeggen: ik ben op precies hetzelfde model uitgekomen als hij. Echt vreselijk bijzonder is dat nu ook weer niet, omdat zo'n exponentieel model zich natuurlijk min of meer opdringt, in dit geval.

Door het zoeken naar het artikel van Hansen kwam ik ook nog terecht op AFSMUK, de weblog van Jonathan van het Reve. En dat is dan wel weer eens verfrissend. Jonathan houdt er een totaal andere opinie op na en windt zich op over een brief van Hansen waarin die tegen de aanleg van een kolencentrale protesteert.

"Die brief gaat over erfrecht, maar Hansen interpreteert dat, in zijn waanzin, als een waarschuwing dat wij geen fossiele brandstoffen mogen gebruiken. En natuurlijk sluit hij af met de tikkende klok:

There is still time to avert the most dramatic climate effects, if we promptly begin to address both CO2 and non-CO2 climate forcings. But just barely.

Deze brief heeft niks met wetenschap te maken. Dit is iemand die wild om zich heen begint te schieten op het moment dat iemand hem op zijn fouten wijst."

Ik kon het niet nalaten hierop te reageren:

De link naar de brief werkt niet (meer).

Waarom zo schelden op James Hansen? Is de boodschap te bedreigend?

Wat voor geniale methode heb je stiekum al bedacht om het temperatuureffect van die CO2 te compenseren? Of laat je dat liever over aan anderen?

Het idee om Hansen van waanzin te beschuldigen, vind ik wel vermakelijk. Ik heb natuurlijk de nodige wetenschappelijke artikelen mogen lezen in mijn leven, maar ik ben zelden iemand tegengekomen die zo precies iedere stap kan documenteren, die zo feitelijk schrijft als Hansen. En dan is hij op zijn gebied ook nog eens de erkende expert!

Toch verschil ik op een belangrijk punt van mening met Hansen. Hansen denkt dat er nog tijd is om deze gigantische ramp te voorkomen. Maar hij is natuurkundige en weet veel van klimaatmodellen. Ik ben psycholoog en weet dus iets meer van mensen en menselijk gedrag. En dan denk ik dat hij op dit punt niet-realistisch is. Kijk naar zaken als de AIDS-bestrijding, het omgaan met drugs, etc. Zelfs als we nu zouden stoppen met het uitstoten van CO2 door het verbranden van fossiele brandstoffen dan nog zou de opwarming meer dan 100 jaar doorgaan. Maar dat is een fysisch argument. Om al die miljarden aardbewoners zo ver te krijgen dat ze geen fossiele brandstoffen meer verbranden, iets dat hun op korte termijn een duidelijk voordeel oplevert, lukt je in nog geen 1000 jaar. Vergeet het maar, James. Sorry.