Shell over het olietekort en de reactie van de Nederlandse pers daarop

In het Financiële Dagblad van dinsdag 12 februari (2008) staat op de voorpagina een stuk getiteld Shell somber over olietekort met daaronder de dreigende subtitel: Strijd om energie onvermijdelijk als politiek niet binnen vijf jaar maatregelen neemt. Het artikel is van Heiko Jeassayan en Jorinde Schrijver (hier).

Ik vind die kop opvallend omdat Shell tot nu toe altijd het bestaan van een olietekort ontkende. De wereld bulkte van de olie. Er was hoogstens tijdelijk even een probleempje om die olie snel genoeg uit de grond te krijgen.

Als ik het voorpagina-artikel wat beter lees samen met het bijbehorende langere artikel op pagina 3 (Shell worstelt met 'harde waarheden' voor energie tot 2050) dan is het nogal een complex verhaal voor iets dat in wezen nogal simpel lijkt. Men voert allerhande scenario's op, maar hoe dat precies zou moeten en of het iets zou uitmaken, blijft volstrekt onduidelijk. De reden dat het verhaal wat ingewikkeld gemaakt moet worden, is kennelijk dat die simpele waarheid binnen Shell nog steeds gevoelig ligt. Die gevoelige waarheid is dat er een tekort aan olie is en dat dat tekort snel groter wordt. Shell praat over een periode van 7 jaar; in 2015 zal er echt een tekort zijn en wordt het 'vechten' om de (laatste) beschikbare olie.

Dat Shell in de olie-discussie om is of bezig is om te gaan, is natuurlijk belangrijk nieuws. Uiteindelijk is Shell qua knowhow en expertise op oliewinningsgebied één van de toonaangevende bedrijven. Als zelfs zij het niet langer zien zitten, dan zegt dat het nodige.

Het merkwaardige is echter, dat dit voor de overige Nederlandse kranten geen nieuws is. Geen enkele andere krant, anders dan het FD en het Nederlands Dagblad besteden aan dit bericht aandacht. RTL meldt het bericht wel in een uitzending van RTLZ (hier). Kennelijk vinden de landelijke Nederlandse kranten het geen 'leuk' bericht en schrijven ze de 'kostbare' ruimte liever vol over belangwekkender onderwerpen zoals wel of niet hoofddoekjes toestaan.

Op Internet trekt het bericht echter wel de nodige aandacht. Via Google vind ik op Internet meer dan 8000 links. Veel van die links leveren alleen het bericht, b.v. hier en hier. Veel andere links leveren commentaar. Soms in de trant van 'dat hele olietekort is onzin' (hier), som in de trant van 'het is nu tijd om over te schakelen op alternatieve energiebronnen', b.v. hier. Op fok.nl leverde het bericht al 105 reacties (hier).

Is de situatie echt zo dreigend als Shell suggereert? Buiten Shell blijkt een tijdje eerder ook al het IEA (International Energy Agency) gewaarschuwd te hebben voor een dreigend tekort. Het IEA verwacht dat in 2015 de olieproduktie piekt (hier) en vervolgens afneemt.

In stark contrast with the Reference Scenario, OECD oil imports level off by around 2015 and then begin to fall.

Het IEA nam iets eerder echter een belangrijk ander standpunt in:

The world’s energy resources are adequate to meet the projected growth in energy demand in the Reference Scenario. Global oil reserves today exceed the cumulative projected production between now and 2030, but reserves will need to be “proved up” in order to avoid a peak in production before the end of the projection period. Exploration will undoubtedly be stepped up to ensure this happens. (hier)

Hier wordt dus gesuggereerd dat de piek in de wereldolie-productie pas na 2030 zal komen. In de passage daarboven is dat opeens 2015 geworden. Het ene citaat stamt uit World Energy Outlook 2005 Edition, het andere uit World Energy Outlook 2006 Edition. In een jaar tijd heeft het IEA haar schatting van het peakoil-moment met 15 jaar bijgesteld. De waarde van die voorspellingen is dus nogal twijfelachtig.

Ook de voorspelling van Shell geeft te denken. Eerst komt het IEA met een sterk bijgestelde verwachting. Vervolgens volgt Shell een paar maanden later. Maar is een termijn van 7 jaar niet wat erg kort voor een mondiale oliemaatschappij? Was het echt niet mogelijk om iets eerder te zien aankomen dat het met de olieproductie ging wringen? Kennelijk heeft men uit alle macht het dreigende probleem collectief onder de tafel geschoffeld. Een reactie die dus lijkt op die van de Nederlandse pers. Onaangenaam nieuws negeren we. Wat ons betreft, is het er gewoon niet. Bij de IEA en Shell zien we vervolgens dat tenslotte dat negeren spaak loopt. Op een gegeven moment kun je de werkelijkheid die zich steeds nadrukkelijker opdringt, niet langer negeren en slaat het standpunt in korte tijd om. En zodra dan een autoriteit als de IEA overstag gaat, durven ook de lagere goden te volgen.

Met andere woorden: informatieverwerking door mensen is niet rationeel, maar sociaal. Niet de argumenten geven de doorslag, maar wat de leiders van de groep beweren. Over een tijdje volgen de kranten en mag er opeens wel over het tekort aan olie geschreven worden.