Volkskrant: moeite met onderscheid mening/feit

Mijn notitie Volkskrant: Nederlanders martelen niet! (hier) op deze blog sloot ik af met: "Het verontrustende van het Volkskrant-artikel van 5 december waarin men het boetekleed aantrekt, is dat de redactie van de Volkskrant kennelijk zelf niet meer in staat is precies te onderscheiden wat nu de feitelijke basis van een artikel vormt."

Die conclusie baseerde ik op mijn bestudering van de artikelen over het "martelen" in Irak van de Volkskrant. Het was een conclusie. Een conclusie kan kloppen, maar kan ook niet kloppen. Het is geen rechtstreekse waarneming, geen feit. Echt helemaal hard maken --zoals dat heet-- kon ik mijn conclusie niet. Het was een sterk vermoeden. Als je de stukken las, moest het wel bijna zo zijn...

Daarna stuitte ik op het volgende citaat. 'Een erkend volkenrechtdeskundige heeft ons destijds gezegd dat dit een adequate typering is voor wat zich tijdens enkele verhoren in Irak eind 2003 heeft afgespeeld. De beide commissies stellen nu vast dat van martelingen geen sprake is geweest. Dat erken ik als een feit.' (hier) Aldus Pieter Broertjes, hoofdredacteur van de Volkskrant, geciteerd in een Volkskrant-artikel van 18 juni 2007.

Een erkend volkenrechtsdeskundige vindt een bepaald woord van toepassing. Twee Haagse commissies vinden het woord niet van toepassing. En dus zou het een feit zijn dat het woord niet van toepassing is, denkt de hoofdredacteur van de Volkskrant. Maar feiten zijn dingen die je kunt zien, die je kunt horen, die je kunt voelen, die je kunt proeven. Kortom, zaken die intersubjectief aantoonbaar zijn zoals dat in de wetenschap heet. Niet of je een bepaald woord wel of niet van toepassing vindt. Mijn vermoeden wordt dus bevestigd door wat de hoofdredacteur zegt. Wat precies een feit is, is voor de hoofdredactie van de Volkskrant niet duidelijk.

Natuurlijk kunnen we ook meningen vaststellen en soms zelfs meten. Zo is het een feit dat de Commissie van Toezicht als mening verwoord heeft dat er van martelen volgens haar geen sprake was (hier). Maar dat maakt die mening zelf nog niet tot een feit. Ik kan een kunstwerk van Karel Appel 'fantastisch' vinden. Maar dat betekent nog niet dat het kunstwerk werkelijk fantastisch is, want dat is slecht een mening die ik erop na houd.

Dat de Volkskrant hoofdredacteur een mening heeft aangezien voor een feit, was eerst iets dat ik vermoedde, maar nu blijkt het helaas een feit. En dat is, vind ik, zorgelijk. Dat het zorgelijk is, is een mening, geen feit. Misschien wordt die mening gedeeld door velen, misschien door weinigen, maar het blijft een mening en wordt nooit een feit.