Liever politiek correct dan feitelijk juist?

Als ik mijn laatste notities op deze blog nalees, dan valt een bepaalde overeenkomst op. Eerst is er NRC Handelsblad die Al Gore van een pertinente onjuistheid beschuldigt, terwijl ze zelf de fout in gaat en het vervolgens niet nodig vindt te rectificeren. Vervolgens worden de onjuiste beschuldigingen aan het adres van Al Gore nog eens stevig over gedaan in 6 bladzijden fictie die men vermengt met feiten en opinie op een manier zoals je die normaal alleen in de roddelpers aantreft (hier). Daarna zie ik kans tijd te vinden om in het Volkskrant-artikel te duiken waarin de krant het onderzoek naar haar eigen 'foute' gedrag uit de doeken doet en blijken tenslotte de vermelde feiten in het omstreden artikel in plaats van onjuist, volledig te kloppen (zie hier). Met andere woorden: de vermelde feiten waren niet-politiek correct en de Volkskrant betreurt dat zeer. Dat de vermelde feiten volstrekt juist waren, ziet de redactie kennelijk vooral als een lastige bijkomstigheid. Het politiek correcte moet prevaleren. Maar in feite was dat ook de toonzetting van de NRC Handelsblad artikelen: niet de feiten zijn interessant, maar dat wat de redactie als politiek correct ziet.

Twee grote en belangrijke Nederlandse kranten in korte tijd betrapt op hetzelfde euvel: de eigen opinie laten prevaleren boven de vervelende feiten. Dat opschrijven waarvan men denkt dat het lezerspubliek het graag wil horen en daaraan de feiten ondergeschikt maken. In feite lijkt de situatie zelfs nog dramatischer. De Volkskrant redactie weet de stellige indruk te wekken dat men helemaal geen onderscheid ziet tussen de feitelijke basis van het bericht en de politiek niet-gewenste conclusie. En ook de NRC Handelsblad redactie weet door het mengen van fictie, feit en beschuldigingen het beeld op te roepen dat men dat cruciale onderscheid eigenlijk helemaal niet meer maakt en ziet.

In deze blog besteed ik zelden of nooit aandacht aan televisie. Daar zijn zwaar misleidende uitzendingen die de kijker op een indringende manier op het verkeerde been zetten helaas al decennia schering en inslag. Als je de kranten daarmee dus vergelijkt, valt het misschien nog wel mee. Het kan nog veel erger.

Maar een krant is geen televisie en als krantenlezer verwacht ik toch iets meer van een krant dan alleen een leuk verhaal dat mijn emoties moet bevredigen en dat daarvoor de feiten ingrijpend verdraait. Kennelijk begint dit een ouderwets standpunt te worden: de krant om op de hoogte van de toestand in de wereld te blijven. De moderne Nederlandse 'kwaliteits'-krant vertelt kennelijk vaak vooral wat we graag willen horen of wat de redactie denkt dat we graag willen horen of misschien domweg: wat de redactie denkt. Het maakt de nieuwsgaring in ieder geval een stuk simpeler, dat wel.

Kunnen aanstaande journalisten hier iets uit leren? Als mijn waarneming correct is, dan is het vaak belangrijker om te schrijven wat de hoofdredacteur wil horen, dan te schrijven wat er werkelijk aan de hand is. Vermoedelijk is dat niets nieuws, maar het is wel iets heel anders dan wat er meestal in de boekjes staat.

Als krantenlezer hecht ik zelf aan een krant die betrouwbare informatie brengt. Als ik mijn emotionele lusten wil bevredigen, zijn er genoeg andere mogelijkheden. Daar heb ik geen krant voor nodig. Ik denk ook dat kranten als ze op dat vlak met de tv willen concurreren de slag zullen verliezen en sneller dan ze denken.

Als krantenlezer is me nog een andere overeenkomst opgevallen. Beide kranten hadden uiteindelijk erg veel woorden en erg veel ruimte nodig en over om de politiek niet-correcte feiten onderuit te halen. NRC Handelsblad kwam tenslotte met 6 bladzijden proza. De Volkskrant met een grote serie artikelen om hun 'falen' goed te praten. In beide gevallen waren de feiten waar het om ging in een paar regels weer te geven. Als die feiten echt onjuist waren geweest, had een eenvoudige rectificatie of weerlegging volstaan. Het doet me denken aan de beroemde opmerking van Albert Einstein bij de publicatie van het boek "One Hundred Authors Against Einstein" dat als hij echt ongelijk had gehad een enkel feit ook wel voldoende was geweest.