Is de mens een dier? Het probleem met filosofie

Hans Achterhuis beweert in NRC Handelsblad van 3 april 2007 op blz. 6 dat het nu maar eens afgelopen moet zijn met al die filosofen die steeds weer beweren en laten zien dat de mens geen dier is (Tijd is voorbij dat de mens geen dier is. Hans Achterhuis).

"Al zo'n 25 eeuwen zingt de filosofie haar zelfde lied dat ook de slotregel vormt van het artikel in de krant van 28 maart van Coen Simons: 'Een mens is geen dier.'" ... "Van het begin in de Klassieke Oudheid via het hoogtepunt van het humanisme van de Renaissance tot aan de belangrijkste wijsgerig antropoloog van de vorige eeuw, is de tekst van dit lied nauwelijks gewijzigd."

Waar het mij hier om gaat, is niet de vraag of de mens een dier is. Ik denk dat dit een zinloze vraag is zo lang we niet operationeel definiëren wat een dier en wat een mens is. Maar waarom zouden we dat doen?

Het punt waar het mij hier om gaat, is: waarom vinden filosofen het zo fijn om te beweren dat de mens eigenlijk geen dier is.

Ik denk dat de verklaring eenvoudig is. Je maakt jezelf veel populairder door iets positiefs te zeggen over je publiek dan door iets negatiefs te beweren. Nederlanders zijn heerlijke mensen. Blanken vormen een superieur ras. Mensen zijn geen dieren, etc.

Bekijk het anders. Hoe bepalen we wat goede filosofische gedachten zijn? Je doet dat door als lezer een oordeel te vellen. Met andere woorden: gedachten waar je vertrouwd mee bent en die ook in je groep gedeeld worden, zijn goede gedachten. Dat is dus de juiste filosofie. Gedachten waar je niet mee vertrouwd bent en die niet door je groep geaccepteerd worden, zijn domme en verkeerde gedachten en vormen slechte filosofie. De lezer(s) vormen dus de graadmeter voor het succes en de juistheid van de geschreven tekst.

Het grote verschil met empirische wetenschap is dat de empirische toetsing ontbreekt. We vinden dat de mens een dier is of we vinden dat juist niet, maar we kunnen het nooit empirisch hard maken.

Er is in het licht van de voorgaande notities nog een reden om mensen af te zonderen van overige dieren. Wij mensen vormen een soort groep. En groepsleden haal je niet omlaag. Groepsleden steun je. Gelukkig horen kippen, koeien, paarden niet tot onze groep. Wat voor ons geldt, geldt dus gelukkig niet voor hen. We kunnen dus rustig ons biefstukje blijven eten en als het nodig een hele veestapel afmaken. Want mens en dier zijn natuurlijk totaal verschillende groepen.