Onzin geloven: de Joden van Malaita

Malaita is een eiland in de Grote Oceaan. Het behoort tot de Solomons Eilanden en ligt Noord-Oost van Australië. Er wonen ongeveer 140.000 mensen. Van die 140.000 mensen zijn er ongeveer 3000 die er 'stellig van overtuigd zijn' dat ze Jood zijn. Die dus geloven dat ze Jood zijn.

Ik ontleen deze informatie aan NRC Handelsblad van 26 februari 2007, pagina 18. Jan Maarten Deurvorst heeft daar een stukje over geschreven getiteld: Joden in de Stille Zuidzee. Hij ontleent zijn informatie op zijn beurt weer aan de Amsterdamse antropoloog Jaap Timmer.

In het stukje van Deurvorst dat dus gebaseerd is op Jaap Timmer, wordt ervan uitgegaan dat deze mensen misschien wel geloven dat ze Jood zijn, maar dat ze dat niet echt zijn. Ik vind dat persoonlijk wat moeilijk omdat ik eigenlijk niet precies weet wat een Jood is. Is dat een geloof? Is het kwestie van afkomst? Een goede wetenschapper wil graag precies weten, wanneer je iets als X mag benoemen en in dit geval lijkt dat me nogal onduidelijk.

De Engelstalige Wikipedia ziet 'Jew' als 'members of the Jewish people, an etnic group'. Dus als volk, iets waar je door afstamming wel of niet toebehoort. Maar ook het Wikipedia-artikel is niet echt eenduidig op dit punt omdat het even verderop opmerkt, dat 'Jews and adherents of Judaism were practically synonymous'. Doorsnee mensen hebben dus kennelijk al eeuwen lang nagelaten een duidelijk onderscheid aan te brengen tussen de etnische afkomst en het geloof. Vrij slordig dus allemaal.

Het punt waar het echter om gaat, is dat deze 3000 mensen op Malaita rotsvast geloven joden te zijn, wat dat dan ook precies mag betekenen. Verder zijn er geen redenen om aan te nemen dat ze inderdaad etnisch verwant zijn (vindt Jaap Timmer) en hangen ze ook de Joodse Godsdienst niet echt aan. Zelf vinden ze dat ze die verwantschap volledig kunnen onderbouwen met een stamboom van 14 generaties. Hun geloof is vooral het idee dat ze Jood zijn en een belangrijke rol zullen spelen bij de terugkeer van de Messias.

Het is in 1935 begonnen met boer Christopher Kwaisula. Deze kreeg een openbaring/visioen van God. Kwaisula en zijn volk waren Joden. Tientallen jaren later kreeg ook dominee Michael Maeliau een openbaring. Een en ander heeft b.v. geleid tot het wekelijks uitkomende blaadje Israël Watch. Men heeft een kistje dat de tabernakel voorstelt, etc.

Het leuke van deze waarneming is dat hij precies aansluit op mijn vorige notitie: geloven en opvattingen zijn sociaal bepaalde zaken die weinig van doen hebben met de feitelijke juistheid! In dit geval is voor ons idee het geloof duidelijk feitelijk onjuist. Ze stammen niet echt af van het Joodse volk. Wij zijn daarom geneigd dit als enigszins bizar te zien. Dat geloof klopt toch niet?

De Malaita-Joden zien dat echter heel anders. Waarom volharden deze Malaita-Joden zo hardnekkig in dat bizarre geloof? Allereerst zit je met het groepseffect. Stel dat je een Malaita-Jood bent en dat je je realiseert, dat het allemaal onzin is. Wanneer je dit nu met veel nadruk gaat rondbazuinen, kwets je ongetwijfeld erg veel mensen heel erg diep. Mensen waar je wel verder mee moet. Mensen waar je wel afhankelijk van bent. Onderschrijf je echter de uitgangspunten van het geloof, dan treed je toe tot de groep. Je bent een uitverkorene. Je bent een bijzonder mens. Je hebt van God een bijzondere taak gekregen. En tenslotte heb je ook nog een stamboom waar ieder normaal mens jaloers op kan worden.

Een soortgelijk verhaal las ik lang geleden in Skepter over een Amerikaans dorpje waar men een runensteen bewaart in een plaatselijk museum. Die runensteen zou afkomstig zijn van de eerste Noormannen die Amerika introkken al ver voor de komst van Columbus. Het hele dorp is volledig overtuigd van die historische juistheid, maar in werkelijkheid is het allemaal nep. Probeer dat echter maar eens overtuigend aan de inwoners van zo'n volstrekt onbetekenend Amerikaans gehucht uit te leggen. Die redeneren dat het ieder jaar eens stroom toeristen oplevert.

Laten we nu niet denken dat de mensen alleen verweg bizarre geloven hebben. Hoe hadden we ook al weer gevochten in de Tweede Wereldoorlog? Heldhaftig toch! Jammer dat de historici daar heel anders over denken.