Dorrestein draaft door

Minderjarige dealers op het schoolplein, seksfeestjes voor brugklassers en meisjes die het normaal vinden zich als sletten uit te dossen. 't Is even slikken, de nieuwe roman van Renate Dorrestein. In Echt Sexy schetst zij een zeer grimmig beeld van de wereld waarin jongeren zich tegenwoordig staande moeten houden. "Ik denk dat de groepsdruk om populair te zijn onder kinderen enorm is. Daarvoor worden grenzen overschreden waar je op die leeftijd nog niet aan toe bent. Vooral op seksueel gebied."

Met bovenstaande passage begint het bericht in Spits (8 mei 2007, p. 18) over het nieuwste boek van Renate Dorrestein. Het artikel is getiteld Dorrestein slaat SEKS-ALARM en is geschreven door Marieke Kremer.

Het is niet niks, al die vrouwen die zich zorgen maken over de seksuele ontsporingen van de moderne jeugd. Zelf merk ik daar eerlijk gezegd weinig van in mijn contacten met jonge mensen, maar dat komt misschien doordat ik te weinig gericht ben op het signaleren van seksuele ontsporingen. Misschien komt het ook wel doordat ik weinig tv kijk zodat ik absoluut niet meer weet wat zich in het 'echte' leven afspeelt. In een vorige notitie wees ik er nog op dat veel jonge vrouwen tegenwoordig vooral gericht zijn op hun loopbaan en dat er in het leven daarnaast toch ook echt nog belangrijkere zaken zijn. Niet alle mensen denken er dus gelijk over.

Wat voor informatie heeft Dorrestein nu precies om te denken dat de jeugd in seksueel opzicht zou ontsporen. Ze baseert zich op twee krantenberichten: een bericht over een verkrachting door een groepje brugklassers en een bericht over ouders die hun ongeboren kind alvast hadden opgegeven voor Hyves. Verder komt Dorrestein op de proppen met het bericht over lollipop-party's waar jonge meisjes seks hebben met jongens in ruil voor spullen. En natuurlijk met die beroemd/beruchte MTV-clips waar vrouwen ho's zijn en mannen pimps. Kennelijk hebben die clips grote indruk gemaakt in ieder geval op Dorrestein. Misschien waren het dus, achteraf gezien, toch wel goede clips.

Dorrestein baseert zich volledig op informatie die ze via de media opgepikt heeft. Ik vind dat niet zo sterk. Annie M. G. Schmidt schreef op een gegeven moment een musical of iets dergelijks over vrouwen in een hoerenkast. Het leuke en ook het bijzondere van Annie was dan dat ze daar zelf ook daadwerkelijk ging kijken. Ze ging er naar toe. Ze zat een avond aan de bar. Ze praatte met de vrouwen en ze praatte met de klanten. Heerlijk toch, zo'n mens! Maar Renate vindt het niet nodig om met de jonge mensen van nu te gaan kletsen want via krant en t.v. weet ze al hoe de jeugd van tegenwoordig is.

Ik had deze notitie misschien nooit geschreven als ik niet 'toevallig' het onderzoek had opgevraagd achter dat bericht van die lollipop-party's en dat ook met de nodige moeite heb weten los te krijgen. Tieners in de Bijlmer zouden zich voor een breezer prostitueren. Dat soort koppen. Dat onderzoek is afkomstig van de GGD, Amsterdam en de verantwoordelijke auteur heeft ijlings zijn naam van de website laten schrappen toen het 'onderzoek' door de media-voorlichter van de GGD op een 'knappe' manier in de spotlights kwam. Aan het onderzoek, als je het zo mag noemen, was dan qua methodologie ook wel erg veel op te merken. Het grootste probleem met dit zogenaamde onderzoek was dat het volstrekt onduidelijk is, of dat soort dingen nu werkelijk plaatsvonden of niet. De kwestie van hoevaak ze precies plaatsvonden was al helemaal niet aan de orde.

De werkwijze was namelijk dat men een aantal jongeren ronselde die de opdracht kregen te rapporteren over wat ze op bepaalde punten kregen te horen van andere jongeren. Jij krijgt als rapporteur geld als je met een mooi verhaal thuis komt. Dan ga je informeren bij anderen naar bepaalde zaken. Als je dan wat aandringt, of als je 'per ongeluk' de zaken wat sensationeler opschrijft dan je ze gehoord hebt...

Verder klinkt het heel sensationeel. Maar in werkelijkheid zijn er natuurlijk wel eens jonge mensen die het met elkaar doen en dat zonder die extra breezer mogelijk ook wel gedaan hadden. Maar goed, een beetje oplettende krantenlezer had dit soort zaken zelf ook nog wel bij zo'n bericht kunnen bedenken, want de merkwaardigheden dropen eraf.

Als je dan vervolgens ook nog eens een MTV-clip gaat aanvoeren als bewijs voor de seksuele ontaarding van de moderne jeugd ben je toch wel heel ver van de realiteit losgefietst. Maar dat is nog niet alles. Renate ziet een aantal meisjes van 9, 10 jaar een playback-nummer opvoeren van Voulez-vous coucher avec moi. 'Ze waren heel wuft aangekleed en zwaar opgemaakt, ze hadden hoge hakken aan.' Daarmee is voor Dorrestein het bewijs definitief: onze jonge meisjes zijn sletten geworden!

Het kan best zijn dat Echt Sexy een spannend en goed geschreven boek is. Want ik hoor van anderen dat Renate goed kan schrijven. Maar als ze zegt: 'En let wel, bijna alles in het boek is gebaseerd op de werkelijkheid,' dan is dat niet zo. Het is vooral de werkelijkheid in Renates hoofd. Een werkelijkheid die ze nogal kritiekloos opgebouwd heeft uit beelden van de tv en artikeltjes uit de krant.

Pieter Steinz is in NRC Handelsblad van 11/5/2007 (p. 33, Hard als 'n laser, scherp als 'n razor?) als literatuurcriticus niet positief over haar boek. 'Echt Sexy is als zedenschets en toekomstsatire niet bepaald geslaagd.' Maar als lezer moet je je van zijn oordeel niets aantrekken, vind ik, en je eigen koers volgen. Wel merkt hij op dat je voortdurend stuit op woorden die in het idioom van een moderne 13-jarige totaal niet passen. Een opmerking die aansluit bij mijn opmerking over het ontbrekende 'veldonderzoek'.

Ik weet niet precies waar Renate Dorrestein zich precies zorgen over maakt, want de feitelijke basis voor haar boek ontbreekt niet een beetje, maar volledig. En het verontrustende is dat ze zich dit kennelijk niet meer realiseert. Voor haar zijn de tv-beelden en de berichten uit de krant de echte werkelijkheid geworden. In een tijd waarin Nederland geconfronteerd wordt met een gigantische klimaatsverandering, met een zee die naar verwachting over enkele tientallen jaren voorgoed zal zijn leeggevist, met eindeloze wetgeving om democratische principes uit te hollen of af te schaffen en met tv-programma's die overstromen van nodeloos geweld, zijn sommige Nederlandse schrijvers kennelijk niet langer in staat onderscheid te maken tussen feit en fictie of ze vinden dat niet langer belangrijk. En dat vind ik dus verontrustend.